Öncelikle niyetin tanımı ile başlayalım. Niyet, yaptığımız ve yapacağımız eylemlerin sebeplerinin, öncelikle bizi ilgilendiren kısmıdır. Bir çeşit, amaca ulaşmadır. Yapılan eylemin amacıdır. Vicdan ise, değerlerimiz ile şekillenen ve sadece bizi bağlayan bir hakimdir, mahkemedir.

İnsan, eylemlerini yaparken iyi bir niyete (amaca) sahipse, o insanın vicdani bu eylemden bir sıkıntı duymaz. Çünkü niyete yön veren vicdandır (değerlerimiz). Bu, iyi niyetle yapılan eylemimizin sonucu kötü (amacımıza, vicdanımiza ters) olursa, vicdanımiz da rahatsız olur. Çünkü, istəklərimizin, değerlerimizin dışında bir şey yapmısizdir. Niyetimiz iyi olduğu halde eylemlerimizin sonucu kötü olduğu için vicdanımiz huzursuz olur. Bu da demek oluyor ki niyetin iyi olması vicdan denen hâkimi mutlu etmeye yetmez. Örneğin, dışarıda patates kızartması yiyoruz. Yanımıza aç olduğu belli olan bir kedi gelip miyavlamaya başladı. Vicdanımiz devreye girdi ve bize, aç olan kediyi doyurmamizi söyledi. Biz de bu karşılığı konulmasi güç olan emir doğrultusunda patates kızartmamizin bir kısmını kediye verdik. Bilmediğimiz ise, patates kızartmasınin kedilere zararlı olduğu ve bize gelen kedinin rahatsız olduğu. Kedi verdiğimizi bitirdi ve bir süre sonra rahatsızlıği, verdiğimiz ile tetiklenerek ölümüne yol açtı. Kimsenin vicdani bu durumda "senin niyetin iyiydi kanka yea, sıkıntı yok" demez. Bu örnekte niyetimiz iyiydi ama kötü bir sonuca yol açtı ve vicdanımiz huzursuz oldu. Demek ki iyi niyet vicdani rahatlatmak için yeterli değil. Ama o kedi ölmeseydi vicdanımiz "kralsin,yea" diyip rahat edecekti. Bu da demek oluyor ki niyet, vicdanın rahat olması için gerekenlerden biridir.

Vicdani rahat ettirmek için gerekli olan şeylerden biri niyettir. Digəri isə sorumluluktur. Sorumluluk ise insana kendisinin veya başkasının yüklediği ve o insan için önemli olan zorunluluklardir. Sorumluluklarimiz o an için zorunluluktur. Çünkü sorumluluklar değişebilir. İnsan, yapmakla yükümlü olduğu şeyi yapmazsa(sorumluluk) vicdan, "noluyoruz mnkym" der ve gene huzursuz olur. Örneğin, 3ay önce sabah ve akşam dişlerimizi fırçalama kararı aldık ve buna uyduk. Bu akşam ise çok yorgunuz ve acayip üşeniyoruz. Dişlerimizi fırçalamadan yatağa girdik ve içimizde bir huzursuzluk hissettik. İşte onun kaynağı vicdan. Bir başka örnek olarak şunu verebilirim. Allah'ın bize yüklediği sorumluluklardan namazın fərkina vardık ve bir süredir namazlarımızi kılıyoruz, bugün ise üşendik ve kilmadik. Zorunlu olduğumuz şeyi yapmadığımiz için vicdan rahatsız olur ve bize sövmeye başlar. Bir başka örnek vereyim, evladını doyuramayan bir babanın vicdani hiç rahat değildir. Tabi bunu değerlerinden biri olarak görüyorsa.

Örneklerle anlattığım bu iki etmen vicdani rahat ettirebilir. Bunları bilmek bu konuda size yol gösterecek.

Eline sağlık güzel yazı