İşte buradaki ayrıma dikkat etmek gerekiyor ve bundan dolayı hayata karşı akılcı olmanın önemini vurgluyorum. Elbette ki bir alanda hiçbir yeteneği olmayan birisi üstün bir çaba gösterirse o alana dair bir şeyler başarabilir fakat o alana dair bir yeteneği olan birisi o adamın gösterdiği çabanın belki de onda biriyle bu adamı geçecektir.
Geçenlerde bir adam vardı. Belki duymuşsundur; adam Lamborghininin arkasına koymuş karpuzları ve karpuz satıyor. Tabi ki herkes güldü adama ve dalga konusu oldu. Elbette adam da muhtemelen bunu dalga amaçlı yapmıştır. Fakat neden herkes buna güldü ? Çünkü Lamborghininin potansiyelinde olan şey bu değil. Ha, adam karpuz satamaz mı o araçta ? Elbette satar, koyar bagaja karpuzları satar.
Yani çabayla bir şeyler yapılabilir.
Ama o adamın aracının yanına başka bir adam kamyonla gelip de karpuz satmaya başlasa o adamın aracına doldurabileceğinden daha fazla karpuzu kamyona doldurabileceği için o adamdan daha fazla karpuz satar çünkü kamyon buna daha uygundur. Fakat o iki araç yarışsa bu sefer de Lamborghini o kamyona fark atar geçer.
İşte hayat da bunun gibidir.
Elbette çaba gösterirsen bir şeyler başarabilirsin fakat kendini potansiyelin olmayan bir alanda zorlamak yerine potansiyelin olan alanda geliştirmen akla ve mantığa hitap eden yoldur. Çabayı takdir ederim, fakat mantıksız çabayı değil.
Einstein istese bir ressam olabilir miydi ? Belki. Çabalar, emek sarfederdi. Hatta belki de birkaç resmi sergiye bile çıkardı. Fakat bir Salvador Dali olabileceğini hiç sanmam. Aynı şekilde Salvador Dali de isteseydi kuantum fiziğini araştırabilirdi, hatta meşhur bir fizikçi bile olabilirdi fakat onun da bir Einstein olabileceğini hiç sanmam.
Belki de bu yüzden Einstein "Eğer bir balığı ağaca tırmanma yeteneğine göre sınarsanız o balık bütün bir ömrünü aptal olduğuna inanarak geçirecektir" demiştir.
Zamanımız kısıtlı. Forumun kitlesi ortalama olarak 20 yaş. Şurada kaldı 60 senelik ömrümüz. Bu kısıtlı ömrümde potansiyelimde olmayan bir şey için çabalayıp ortalama bir başarı elde etmektense biraz beynimi zorlayıp potansiyelimde olanı keşfeder bu alanda ömrümü harcayarak olağanüstü şeylere imza atabilirim.
İşte bence taktir edilmesi gereken çaba tam olarak da budur.
Basit şeyleri herkes yapar ve bunda bir şey yoktur. Bir balık da yaşamaya devam eder bir maymun da. Bir balığın da gözleri vardır ve görebilir, aynı şekilde bir maymunun da gözleri vardır ve görebilir. İkisi de biraz çabayla görme yeteneğini ya da hayatta kalma yeteneğini geliştirebilir. Fakat gel gör ki arada temel bir fark vardır ve ne maymun balık gibi yüzebilir ne de balık maymun gibi tırmanabilir.
Mesela kadınlar konusunda her erkek kendini geliştirebilir. Fakat genetik olarak daha etkileyici bir görünüme sahip olan erkeğin bu konudaki başarısı daha fazla olacaktır.
Ha peki yakışıklı olup da hala başarısız olanlar ne olacak ? Demek ki potansiyelini kullanmıyor. Futboldan haberi olmayan Messi gibi. Ama o adam potansiyelini kullansa daha iyi noktalara gelebilir.
Hayat acımasızdır maalesef. Ama bu demek değildir ki hayatın sürekli bize vurmasına izin vereceğiz. Einstein sanata vereceği çabanın onda birini bilime verirse bunun adıdır "mantıklı çaba". Ya da Salvador Dali kuantum fiziğine vereceği çabanın onda birini sanatına verirse bunun adıdır "mantıklı çaba."
Şurada kalmış 50-60 senelik ömrümüz. Onun da hepsini yaşayıp yaşamayacağımız belirsiz.
Herkesin bildiği İhtiyaçlar Hiyerarşisi'nin kurucusu meşhur psikolog Abraham Maslow "potansiyelinde olanı kullanmayan her organizma kendini yok eder" derken bu gerçeği kastediyordu.
Ben hiç alakam olmayan bir alanda çabalayarak bir şeyler başarabilirim belki ama bu alan benim potansiyelimde yoksa ve benim çabalarımla ancak bu çark dönüyorsa işte o zaman gerçek potansiyelimin katili olmuş olacağım. Bunun yerine sırf birkaç ayımı potansiyelimi keşfetmek için harcarım ve ilerideki 40-50 senemi kurtarırım.
Bundan dolayı ben çabayı değil fakat mantıklı çabayı övüyorum. Resimlerini sergiye çıkartmaya çalışan Einstein olmak ya da fizik laboratuvarında uyuklayan Salvador Dali olmak bana göre değil.
Yoksa aksi taktirde sadece çabayı övüp göklere yükseltirsek eşekleri ve katırları kahraman ilan etmek zorunda kalırız çünkü dur durak bilmeden yük taşıyarak en çok çabayı onlar gösteriyorlar.
